-
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
przyjac prawoslawie, a nawet jezyk rosyjski uznac powszechnieslowianskim,
jedynym uprawnionym jezykiem literackim w Slowianszczyznie, inne zas tylko
za "narzecza lokalne", nie wyjmujac "narzecza" polskich "buntownikow i
odstepcow".
Na tle takich plytkich, dziecinnych niemal doktryn, urzadzono w r. 1867
oslawiona "pielgrzymke do Moskwy" i "zjazd slowianski", ktorego ostrze
skierowane bylo przeciw Polsce, posrednio przeciw Austrji - podczas gdy Prusy
cieszyly sie coraz wiekszemi wzgledami sfer rzadowych. Juz w dwa lata bowiem
po upadku powstania polskiego byla Austrja pobita na glowe przez Prusy w
wojnie roku 1866, ktorato kampanje podjal Bismarck dlatego tylko, ze byl
zupelnie pewny Rosji.
Wsrod takich stosunkow nastaly poczatki samorzadu lokalnego w Rosji,
"ziemstwa" powiatowe i gubernjalne, zlozone z przedstawicieli wszystkich
trzech stanow rosyjskich: wlascicieli ziemskich, wloscian i miast. Wprowadzano
je ukazem z dnia l stycznia 1864 r., lecz tylko w 33 gubernjach na wschod
Dniepru, wykluczajac ziemie polskie "za kare". Ukaz wydano, poniewaz sprawa
przedtem juz byla przygotowana i odwlekana az nazbyt dlugo, i bano sie z tego
powodu "liberalow". Gdy atoli po powstaniu polskiem liberalizm bardzo a
bardzo sklanial sie do zgody z rzadem, sam wyszukujac punktow stycznych,
poczeto na dworze Aleksandra II zalowac wydanego ukazu, a wladze zajely sie
zywo tlumieniem dzialalnosci ziemstw, dopiero-co powolanych do zycia.
Strona 161
Dmowski_Dzieje-Rosji
Podczas obchodu 10-lecia ziemstw nazwal je ktos "przyladkiem Dobrej
Nadziei", tylko ze... przyladek ten "zamarzal coraz bardziej". Juz w r. 1866
zamknieto ziemstwo petersburskie skutkiem sporu z czynownictwem; okolo zas
r. 1870 wyrazil sie bajkopisarz Szczedrin, ze okazywanie wstretu do samorzadu
jest w sferach oficjalnych "czems w rodzaju listu polecajacego". Walka
biurokracji z samorzadem okazywala coraz bardziej nierownosc sil na
niekorzysc ziemstw; szczegolniej zas krepowano ich oswiatowa dzialalnosc.
Tymczasem uczynil Bismarck krok dalszy: w r. 1870 wywolal wojne z Francja.
Naprozno Thiers jezdzil we wrzesniu 1870 r. do Petersburga. Rosja
pozostawala w przyjaznem porozumieniu z Prasami, a korzystajac z zametu na
zachodzie, wypowiedziala traktat paryski z r. 1856, zakazujacy jej utrzymywac
flote wojenna na morzu Czarnem. Stanowisko Rosji wobec wojny
francusko-pruskiej bylo tego rodzaju, iz zmuszalo do neutralnosci Austrje,
Wlochy i Danje, zamierzajace pierwotnie interwenjowac na korzysc Francji.
Dzieki opiece rosyjskiej nastala w Europie hegemonja pruska. Dnia 2 wrzesnia
1870 r. stal sie Napoleon III jencem pruskim, we Francji nastala "trzecia"
republika, a w maju 1871 r. zagarnialo Alzacje i Lotaryngje nowe cesarstwo
niemieckie, stanowiace tylko tlo dla hegemonji pruskiej.
W r. 1872 wznowil Bismarck dawniejsze "swiete przymierze", t. j. sojusz
panstw rozbiorowych, jako "zwiazek trzech cesarzy". Dla sprawy polskiej
zaczely sie czasy najgorsze, a najlepsze dla... reakcji rosyjskiej. Bismarck
pracowal teraz nad tem, zeby nie dopuscic do odrodzenia Rosji, a wplyw
niemiecki padal ogromnie na szale stosunkow wewnetrznych rosyjskich,
oddany calkowicie na uslugi czynownictwa.
Budzily sie nadzieje, ze uda sie wprzac opozycje cala w rydwan rzadowy.
Wsrod "slowianofilow" i opozycji juz nie bylo. W r. 1871 wydal Mikolaj
Danilewskij ksiazke: "Rossija i Jewropa", ktorej tresc weszla w krew i soki
spoleczenstwa rosyjskiego. Glosil, ze Rosja nie jest Europa, lecz tez nie
potrzebuje nia byc, bedac sama czems wyzszem i lepszem od "zgnilego
Zachodu". Jako cel polityczny wskazywal Danilewskij Rosji zdobycie Carogrodu
i zalozenie "Zwiazku wszechslowianskiego" pod rzadami rosyjskiemi, przyczem
Polacy winni byc przeznaczeni na zniszczenie. Ale i szydzacy ze slowianofilstwa
Konstanty Leontjew, bliski w niejednej rzeczy nihilizmowi, z rzadem dostrajal
sie do harmonji tak gladko, ze okazal sie istnym filozofem reakcji politycznej.
Zrobil on odkrycie, ze "poszukiwanie ogolno-ludzkiego rownouprawnienia i
ogolnoludzkiej prawdy... jest ta straszna trucizna, ktora dzialaniem swem
stopniowem filozoficznem rozklada spolecznosci europejskie". W dziele swem:
"Wschod, Rosja i Slowianszczyzna" wspolzawodniczy Leontjew z Pisarewem w
teorji, negujac prace okolo dobra indywidualnego, a marzac o tem, jakby
"zbezczescic obrzydliwy ideal powszechnej rownosci i powszechnego
idjotycznego postepu", gloszac wprost nienawisc do "idealow powszechnego
dobrobytu i szczescia". Zapowiada, ze zachodnia Europa zniszczona bedzie
niebawem przez anarchizm i socjalizm, Rosja przeto musi przed "wscieklym
najazdem internacjonalnej Europy" szukac ocalenia w... bizantynizmie.
Albowiem "prawdziwe chrzescijanstwo uczy, ze wszelka hierarchja ziemska jest
odblaskiem niebieskiej", a z drugiej strony "do wychowania wielkich
charakterow potrzebne sa wielkie niesprawiedliwosci spoleczne, t. j.
despotyzm, niebezpieczenstwo, silne namietnosci, przesady, fanatyzmy i t. p.
slowem to wszystko, z czem walczy wiek XIX". Jego zdaniem "panstwo musi
byc zawsze groznem, niekiedy okrutnem i nielitosciwem, albowiem
spoleczenstwo zawsze i wszedzie jest zbyt ruchliwe, ubogie mysla i zbyt
Strona 162
Dmowski_Dzieje-Rosji
namietne". Zaczyna tedy Leontjew od nihilizmu, a dochodzi do istnej mistyki [ Pobierz całość w formacie PDF ] - zanotowane.pl
- doc.pisz.pl
- pdf.pisz.pl
- zambezia2013.opx.pl