-
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
przyniosà zdaniem Donalda Schneide- go obecne badania. Sprawa jest waÝna,
ra z Pennsylvania State University pla- poniewaÝ w wi´kszoÊci regionów Êwiata
b´dzie ubywa"o, a nie przybywa"o duÝych
nowane badania bardziej odleg"ych
ssaków drapieÝnych.
kwazarów.
Na obu obj´tych badaniami terenach
Pomimo róÝnorodnoÊci galaktyk,
Ýyjà zwierz´ta, które stanowià ulubiony
w których rezydujà kwazary, z obser-
pokarm niedêwiedzi grizli i wilków. Sà to
wacji na falach radiowych wynika, Ýe
"osie. (Jak widaç, powoli zbliÝamy si´ do
pewne podstawowe cechy sà dla wi´k-
wyjaÊnienia poczàtkowej zagadki.) Gri-
szoÊci tych obiektów wspólne. Obser-
zli i wilki spotyka si´ jednak znacznie
wowano juÝ przedtem strugi plazmy
cz´Êciej na Alasce niÝ w okolicach Yel-
wydobywajàce si´ z pr´dkoÊciami bli-
lowstone. Ma to oczywisty wp"yw na lokalnà populacj´ "osi. Jeszcze sto lat temu
skimi pr´dkoÊci Êwiat"a z biegunów
na terenie Jackson Hole w rejonie parku Yellowstone "osie naleÝa"y do rzadkoÊci,
kwazarów radiowo g"oÊnych emi-
dziÊ natomiast Êwietnie si´ tam rozwijajà. W Jackson Hole kaÝdego roku przeÝywa
tujàcych silnie na falach radiowych i sta-
90% "oszaków, podczas gdy na Alasce tylko oko"o 35%. Dla "osi z Yellowstone na-
nowiàcych 10% ca"ej populacji. Jedynym
sta"y dobre czasy.
wyobraÝalnym êród"em strug plazmo-
Berger postanowi" wobec tego ustaliç, w jakim stopniu te dobre warunki wp"ywa-
wych jest dysk akrecyjny wokó" czarnej
jà na zachowanie "osi: czy zwierz´ta, na które rzadziej teraz polujà drapieÝniki, mo-
dziury, ale poniewaÝ do tej pory nie za- gà z czasem zapomnieç o bodêcach ostrzegajàcych przed niebezpiecze’stwem?
uwaÝono takich strug wychodzàcych Wraz ze swymi kolegami odtwarza" zarejestrowane na taÊmie odg"osy wydawane
z kwazarów cichych radiowo , niektó- przez drapieÝniki na róÝnych terenach zamieszkiwanych przez "osie. W Wyoming
"osie nie reagowa"y na g"osy wilków mówi Berger. Na Alasce reagujà: Ýerujà
rzy astronomowie przypuszczali, Ýe te
mniej wi´cej o po"ow´ krócej. Innym sygna"em ostrzegawczym powinien byç zapach.
stanowiàce wi´kszoÊç kwazarów obiek-
Chcàc sprawdziç reakcj´ "osi na tego rodzaju sygna", Berger pos"uguje si´ moczem
ty dzia"ajà inaczej. Teraz jednak bada-
i "ajnem drapieÝników, majàcymi wyjàtkowo silny zapach.
cze z University of Maryland i z Max-
Zdobycie "ajna nie nastr´cza wi´kszych trudnoÊci, trzeba po prostu chodziç po
-Planck-Institut für Radioastronomie
okolicy i cierpliwie zbieraç odchody grizli i wilków. Znacznie trudniejsze jest pod-
w Bonn znaleêli Êlady strug plazmy wy-
rzucenie ich doÊç blisko "osi, tak by moÝna by"o systematycznie obserwowaç ich
dobywajàcych si´ prawie z pr´dkoÊcià
reakcj´ na zapach. Do "osia nie sposób podejÊç ot tak sobie, z marszu. Sà to zwie-
Êwiat"a z kwazarów radiowo cichych.
rz´ta duÝe, niebezpieczne i p"ochliwe. Pozostaje wi´c tylko daleki celny rzut. Ber-
Badane kwazary klasyfikowano uprzed-
ger oczywiÊcie wpad" na ten pomys". W college u gra"em troch´ w baseball mó-
nio jako cz"onków ma"ej grupki ra-
wi 44-letni dziÊ naukowiec i nadal rzucam w miar´ celnie. Ale niestety nie doÊç
diowo poÊrednich , lecz z nowych ob-
daleko. PróbowaliÊmy pos"uÝyç si´ procà t"umaczy lecz bez wi´kszych efek-
serwacji wynika, Ýe ich niespotykane
tów; w ten sposób nie moÝna przerzuciç dostatecznej iloÊci "ajna. UÝywaliÊmy co-
w"aÊciwoÊci spowodowane sà skiero-
raz d"uÝszych proc, ale miotaniu towarzyszy"y wtedy efekty dêwi´kowe. Nadal nie
waniem strug plazmowych wprost w
rozwiàzany by" problem, jak podrzucaç mocz.
naszà Galaktyk´.
Bergerowi, który nie mia" ochoty eksperymentowaç z katapultami, czy raczej ka"o-
Zdaniem Heino Falcke z University
pultami lub moÝe "osiopultami, nie pozosta"o nic innego jak tylko zastosowaç dobrze
of Maryland najnowsze dane radiotele- znanà strategi´: jeÊli nie potrafisz pokonaç przeciwnika, przy"àcz si´ do niego. Projek-
skopowe ukazujàce radiowo ciche tant kostiumów do Gwiezdnych wojen wykona" dla biologów specjalny strój "osia.
kwazary ze strugami o podobnych ce- Wyglàda on niezbyt powaÝnie i kojarzy si´ nam nieodparcie z dwójkà ludzi, którzy
chach co kwazary radiowo g"oÊne w tym przebraniu wybierajà si´ na zabaw´ w Êwi´to Halloween, ale "osiom, które
wzrok majà s"aby, Ýywo przypomina ich pobratymca. Dowcip w tym, Ýeby w "osim
wskazujà, Ýe prawdopodobnie wszyst-
przebraniu podejÊç do prawdziwego zwierza, podrzuciç mu troch´ "ajna drapieÝnika,
kie tego typu obiekty majà bardzo po-
nie daç mu si´ pokryç, po czym oddaliç si´ krokiem godnym a niespiesznym. Wst´p-
dobne silniki . Sàdzi on, Ýe ten sam pod-
ne próby z kostiumem wykaza"y, Ýe na "osiach nie robi on najmniejszego wraÝenia,
stawowy mechanizm nap´dza takÝe
natomiast jak twierdzi Berger bizony na jego widok ucieka"y, gdzie pieprz roÊnie!
galaktyki Seyferta. Wiele kwestii pozo-
MoÝe dlatego, Ýe majà lepszy wzrok, a moÝe po prostu nie czujà sympatii do "osi.
staje jednak nie rozstrzygni´tych. JeÊli
JeÊli wszystko posz"o zgodnie z planem, to zapewne Berger wraz ze swà Ýonà,
radiowo ciche i radiowo g"oÊne kwaza-
a zarazem koleÝankà po fachu Carol Cunningham, sp´dzili w tym kostiumie znacz-
ry rzeczywiÊcie wyposaÝone sà w ten
nà cz´Êç zimy. (Warto zauwaÝyç, Ýe towarzyszka zajmuje miejsce z ty"u.) Gdy za-
sam mechanizm, to wyjaÊnienie powo-
pytano Bergera przed wyjazdem na zachód, czy nie obawia si´ o ich bezpiecze’-
dów róÝnic je dzielàcych jest teraz chy-
stwo, odpar" po prostu: I to bardzo.
Steve Mirsky
ba jeszcze wi´kszà zagadkà mówi.
Tim Beardsley
ÂWIAT NAUKI Kwiecie’ 1997 13
MICHAEL CRAWFORD [ Pobierz całość w formacie PDF ] - zanotowane.pl
- doc.pisz.pl
- pdf.pisz.pl
- zambezia2013.opx.pl